Jak ustalić przyczyny i okoliczności wypadku przy pracy

DEFINICJA WYPADKU PRZY PRACY:

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z 30. 10. 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tj. Dz. U. z 2009r. Nr 167, poz. 1322)

Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą.

Przytoczoną definicje charakteryzują cztery cechy:

• nagłe zdarzenie
• przyczyna zewnętrzna
• spowodowanie urazu lub śmierci
• związek z pracą

Nie każde zdarzenie jest wypadkiem przy pracy!

Należy pamiętać, że zdarzenie spełniające wymienione cztery cechy z przytoczonej definicji to wówczas zdarzenie spełnia kryteria zawarte w definicji  i można zakwalifikować jako wypadek przy pracy.

Kwalifikacja wypadku przy pracy jest bardzo zawiła a zarazem bardzo ważna. Dlatego istotne jest dokładne przeanalizowanie wszystkich cech zdarzenie.

Zawiłość ustalenia zdarzenia jako wypadek przy pracy polega na określeniu czterech składowych cech zdarzenia, które spełnia definicję w art. 3 ust. 1 ustawy z 30.10.202r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tj. Dz. U. z 2009r. Nr 167, poz. 1322).

Należy uznać, że:

• nagłość zdarzenia zachodzi wówczas, gdy nie trwa dłużej niż jedna dniówka robocza, wraz z nadgodzinami. Ponieważ Sąd Najwyższy powołuje się do 8- godzinnego czasu działania przyczyny zewnętrznej. Należy tutaj rozróżnić czas działania przyczyny od skutków wystąpienia zdarzenia.
• przyczyna zewnętrzna musi być następstwem urazu lub śmierci pochodząca z poza organizmu w wyniku działania czynników zewnętrznych pochodzących z poza organizmu człowieka. Warunkiem spełnienia nagłości zdarzenia może być: uderzenie, przyciśnięcie oddziaływanie niskich lub wysokich temperatur na człowieka. Ustawa wypadkowa nie określa aby była jedna przyczyna. Jak uznał Sąd Najwyższy z dnia 27 kwietnia 2009r., sygn. akt I UK 336/08, że jak poszkodowany nie był w stanie wykazać innej dodatkowej przyczyny zdarzenia to wynika z tego, że wyłączna przyczyna jest tkwiąca w jego organizmie.
• uraz definicja urazu zawarta jest w art.2 pkt 13 ww ustawy czyli jest to uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego np. czynniki: chemiczne, mechaniczne termiczne itp. Uraz jest w stanie zbadać, stwierdzić tylko lekarz ze względu na posiadaną wiedzę medyczną. Natomiast w skład zespołu powypadkowego nie wchodzi lekarz. Wobec czego zespół powypadkowy przy określeniu urazu powinien kierować się oceną medyczną, najczęściej dostarczoną przez poszkodowanego.                                                                                                                                                                                                                                                   Dużą wątpliwość możne budzić sam ból. Czy sam ból może być uznany jako uraz ?                                                                                                                                                                                            Dostępnymi środkami diagnostycznymi jest w stanie stwierdzić tylko lekarz czy przyczyną bólu jest uraz.

OKOLICZNOŚCI WYPADKU PRZY PRACY:

Uporządkowany opis (organizacji pracy) wszystkich czynności wykonywanych od początku rozpoczęcia pracy do momentu zaistnienia zdarzenia, określenie miejsca wypadku, opis czynników zagrożeń mogących przyczynić się do zdarzenia.                                                                                                        W zależności od złożoności wykonywanych czynności, obsługi maszyn przez poszkodowanego może zajść konieczność opisu czynności przez poszkodowanego lub innych pracowników w poprzednich zmianach roboczych. Konieczność taka zachodzi wówczas gdy do wypadku doszło np. podczas obsługi niekompletnej lub niesprawnej maszyny. Czynność ta pozwoli udzielić odpowiedź na pytanie czy został zauważony problem?, kiedy został zauważony problem? Otrzymana odpowiedź na te pytania da nam źródło cennych informacji niezbędnych do dalszych ustaleń. Należy ująć czynności poszkodowanego po wypadku co zrobił ze stanowiskiem pracy poszkodowany, kto udzielił pomocy itp.

Opisać należy również:

• warunki środowiska pracy takie jak oświetlenie, hałas, zapylenie, temperaturę, wilgotność itd.
•  kwalifikacje zawodowe, szkolenia, badania lekarskie, staż pracy,
• stosowanie środków ochronnych, zbiorowych, indywidualnych stan maszyn, narzędzi,
• ergonomię stanowiska pracy np. wolną przestrzeń wokół obsługiwanego stanowiska, drogi     komunikacyjne, wysokość, szerokość blatu roboczego, widoczność sygnalizacji ostrzegawczej,
• zachowań innych pracowników mogących przyczynić się do zaistnienia  wypadku np. kierowców, pieszych, hakowych, operatorów.

Wyczerpujący opis okoliczności wypadku będzie gwarantem ułatwienia stwierdzenia sytuacji, która przyczyniła się do jego zaistnienia np.: ,,pracownik biurowy szedł, szedł i upadł doznając urazu nogi”.            Taki opis nic nie wnosi i nie ustalimy przyczyny, okoliczności wypadku przy pracy.

Należy pamiętać, że dokonanie ustalenia okoliczności wypadku stanowi podstawę do prawnej kwalifikacji wypadku przy pracy, ustalenia jego przyczyn, stwierdzenia przestrzegania przepisów o bezpieczeństwie pracy oraz sformułowanie wniosków i zaleceń profilaktycznych kierowanych do pracodawcy, które odgrywają istotną rolę w ochronie życia i zdrowia pracowników, ponieważ posłużą one w przyszłości do zapobiegania wypadkom przy pracy.

PRZYCZYNY WYPADKU PRZY PRACY:

Celem ustalenia przyczyn wypadku przy pracy jest ujawnienie faktów mających wpływ na wypadek czyli należy uznać, że są to wszelkie braki, które pośrednio przyczyniły się do powstania wypadku i są związane z czynnikami materialnymi- przyczynami- technicznymi, ogólną organizacją pracy- przyczyny organizacyjne, pracownikiem (w tym jego zachowaniem)- przyczyny ludzkie.                                    Przyczyny to nic innego jak następujące zdarzenia po sobie, które muszą być dokładnie nazwane i określone.

Podczas prowadzenia postępowania w pierwszej kolejności wskazane jest dokonać analizy przyczyn technicznych, następnie organizacyjnych na koniec ustalamy przyczyny, których źródłem może być zachowanie człowieka. Istotne jest powiązanie określeń pomiędzy grupami przyczyn.

Przykład: 

Pracownik administracji idąc po mokrej podłodze holu wyłożonego płytkami kamiennymi poślizgnął się w następstwie czego doznał złamania nadgarstka dłoni lewej.

Przedstawiony przykład nie jest badaniem uniwersalnym, w którym należało by uwzględnić: instrukcje, szkolenia, ustalenia czy był to pierwszy taki wypadek, osoby odpowiedzialne za nadzór jak również osoby odpowiedzialne za utrzymanie dróg w należytym porządku, ubytki, właściwe obuwie, oświetlenie, sposób poruszania się

Schemat analizy poślizgnięcia się:

•  pozostawienie mokrej podłogi- przyczyna pośrednia- organizacyjna
•    tolerowanie przez nadzór pozostawienie mokrej podłogi i dopuszczenie do poruszania się po niej pracowników- przyczyna – pośrednia organizacyjna
•  wejście pracownika na mokrą podłogę i niezachowanie ostrożności- przyczyna pośrednia – ludzka
• poślizgnięcie i upadek pracownika- przyczyna bezpośrednia będąca wydarzeniem 
• uraz